Bu yazı 31.10.2013 tarihinde kaleme alınmıştır.
“İnsanların evlerinde Bilgisayar bulundurması için bir sebep göremiyorum, açıkçası. Bilgisayar denen makineye Dünya’da en fazla 5 adet ihtiyaç olacağını düşünüyorum.”
IBM Başkanı Thomas J. Watson
Zamanında IBM başkanının böyle bir söz söylemesi şu an gülünç kaçıyor. IBM başkanı yanıldı ve neredeyse bilgisayar, tablet, cep telefonu ve internet olmayan ev kalmadı diyebilirim. Makinelerin dünyaya hükmedeceğini anlatan bir çok film piyasaya çıktı. Hep makinelerin insan gibi bizlere hükmettiği resmedildi. Ben bu konuda farklı düşünüyorum. Makinelerin gelecekte bize hükmedecekleri inancına sıcak bakmıyorum çünkü makineler bize hükmetmeye başladı bile. Belki bizler gibi yaşamasalar da, fişleri, şarj aletleri elimizde olsa da acaba gerçekten onlara biz mi hükmediyoruz yoksa onlar mı bize hükmediyor. Şu bir gerçek ki elektronik aletler olmadan yaşayamaz olduk. Biz ve bizden önceki jenerasyonlar için çok büyük bir bağımlılık söz konusu olmasa bile yeni gelen Z nesli tabletlerin içine doğarak geliyorlar.
Fizyolojik ihtiyaçlar ve sanal ihtiyaçlar
Sağlıklı olarak dünyaya gelen bir bebek bedenini tanıma sürecinde herhangi bir yadırgama sürecinden geçmez çünkü herkeste var olan tüm organlar onda da vardır. Maalesef teknolojik aletler de bunun gibi bir işlem görüyor. Teknolojinin içine doğan çocuklar teknolojinin yokluğunu daha önce deneyimlemedikleri için teknolojiyi su, yemek, nefes ve yürümek kadar doğal görüyorlar. Daha önceki kuşaklar bu olaya teknoloji bağımlılığı diyor. Bay tablet ismi takılanı bile gördüm! Fizyolojik ihtiyaçlar kadar sanal ve teknolojik ihtiyaçlar da neredeyse Maslow’un ihtiyaçlar piramidinin birinci basamağında yer alıyor diyebiliriz.
Bağımlılık mı, normal bir durum mu?
Teknolojinin içine doğan ve aynı anda bir çok işi yapabilen Z kuşağı, daha önceki kuşaklar tarafından yadırganıyor olabilir. Fakat dünyaya geldikleri andan itibaren teknolojiyi çok aktif kullanıyor olmaları acaba gerçekten bir bağımlılık mı yoksa normal bir durum mu? Onların çerçevesinden bakmaya çalışırsan bu çok normal bir durumdur. Kendilerini bildikleri andan itibaren teknoloji onlara hizmet ediyor fakat önceki kuşaklar teknolojiye çocukların hizmet ettiğini düşünüyor. Bu bir çatışma mıdır yoksa algısal bir farklılık mıdır?
Bunun bağımlılık mı yoksa normal bir durum mu olduğunu anlayabilmek için öncelikle bağımlılığın psikoloji bilimindeki tanımına bakmalıyız.
Bağımlılık bireylerin, kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir.
Bir şeyin bağımlılık olup olmadığını anlamak için bir çok madde sıralanabilir fakat en önemlisi bağımlılık olup olmadığı merak edilen şeyin kişiye zarar verip vermemesidir. Ayrımı kısaca zarar veriyorsa bağımlılık zarar vermiyorsa alışkanlık olarak ikiye ayıracak olursam acaba teknolojiye doğan çocuklarımız bağımlılık mı yaşıyor yoksa sadece bu alışkanlığı mı sürdürüyorlar? Ebeveynler için bağımlılık gibi gözükse de yapılması gereken bir uzman görüşü almaktır. Uzman görüşünden önce fikir sahibi olmak için Yeşilay Cemiyeti tarafından belirlenen aşağıdaki belirtilere göz atabiliriz.
Teknoloji bağımlılığının belirtileri
- Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.
- Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.
- Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.
- Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.
- İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.
- Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.
- Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.
- Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.
Teknoloji bağımlılığının neden olduğu sorunlar
- Fiziksel şikâyetler
- Gözlerde yanma
- Boyun kaslarında ağrı ve sertleşme
- Beden duruşunda bozukluk
- Elde uyuşukluk
- Halsizlik
- Sosyal alanda görülen şikâyetler
- Akademik başarıda düşüş
- Kişisel, aile ve okul sorunları
- Zamanı idare etmede başarısızlık
- Uyku bozuklukları
- Yemek yememe
- Aktivitelerde azalma
- İnternet arkadaşları dışında izolasyon
Tüm bu bilgiler ışında baktığımız zaman aslında teknolojinin bir bağımlılık mı yoksa alışkanlık, gereklilik olup olmadığı konusunda bir fikre sahip olabiliriz. Karar size ait.
